در سومین حلقه نقد هنر و ادبیات داستانی سازمان بسیج دانشجویی در سال 85، رمان «کودک، سرباز و دریا» نوشته ژرژفون ویلیه با ترجمه د. قهرمان و با مدیریت ذبیح ا... رحمانی، مورد کنکاش نویسندگان ادبیان داستانی قرار گرفت.

لازم به ذکر است که چاپ نهم این اثر در سال 1378 و در شمارگان ده هزار نسخه توسط کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان به چاپ رسیده است. مدیر جلسه ابتدا به چکیدهای از رمان اشاره کرد. رحمانی گفت:

پییر، پسر بچه سیزده ساله، اهل یکی از روستاهای فرانسه است که پدرش را در جنگ علیه آلمانی ها از دست داده است. او و دوستانش تصمیم میگیرند به سبک خود با متجاوزین بجنگند. آموزگار آنها آقای پیشون، آنها را از این عمل باز میدارد. در همین موقع، پییر در یک تصادف با یک سرباز آلمانی آشنا میشود. سرباز که خود پدر دو کودک است، با مهربانی خود در دل پییر راه مییابد. از سوی دیگر پییر تصمیم میگیرد با دینامیت قسمتی از خط راه آهن را منفجر کند. اقای پیشون که از مبارزان است، به دست آلمانی ها گرفتار میشود. پییر در عزم خود برای انفجار خط آهن راسخ تر میشود.

سرانجام او مخفیانه دست به کار میشود اما در حین اجرای نقشه، زخمی میشود. قبل از زخمی شدن دوست آلمانی اش را میبیند که کشته شده است در حالی که تصویر بچه هایش را در دست دارد.پییر توسط دوستانش نجات یافته و معالجه میشود. او پس از بهبودی با پسر سرباز آلمانی مکاتبه کرده و با او دوست میشود.

ذبیح ا... رحمانی در آغاز نقد، نکات مثبت اثر را برشمرد و گفت: کتاب «کودک سرباز و دریا» با ترفند نویسنده به دو قسمت بخش اول با 8 فصل و بخش دوم با 7 فصل تقسیم شده است. ظرف زمانی داستان ماه های آخر جنگ دوم جهانی است. فرانسه اشغال شده توسط آلمانی ها همچنان به مقاومت و مبارزه خود علیه اشغالگران ادامه میدهد. اضمحلال و بی نظمی هایی در ارتش پر ادعای رایش سوم دیده میشود. بر این مبنا نویسنده، اثر خود را به دو بخش قسمت کرده است. در بخش اول شخصیت پییر، نوجوانی است که بیشتر حرف میزند و کمتر دست به عمل میزند. او در عوالم بچگی خود نقشه هایی میکشد اما در بخش دوم با گرفتار شدن معلم دوست داشتنی اش آقای پیشون و آزار دیدن و زندانی شدن چند تن از دوستانش، او بیش از پیش با عواقب و رنج های جنگ آشنا میشود و تصمیم میگیرد عملی قاطع بر ضد اشغالگران انجام دهد. حتی در این راه اجازه نمیدهد دوستی و محبتی که بین او و سرباز آلمانی به وجود امده دخالتی داشته باشد.

سعید اسدی فر در این مورد افزودکه به نظر میرسد بخش اول زمینه ساز تبدیل شخصیت پییر به یک مبارز تمام عیار است. او به همراه شخصیت ها و حوادث داستان بزرگ میشود در اینجا بد نیست به چند ویژگی اثر اشاره کنیم:

1 ـ استفاده از فضاسازی قوی برای انتقال مفاهیم داستان به مخاطب

2 ـ هماهنگی روحیه بچه ها با فضا و حال و هوای قصه

3 ـ بهره گیری به جا از نمادها

منتقدی دیگر، ضمن تأکید بر فضا سازی قوی داستان با اشاره به عملکرد شخصیت ها، رفتارهای آنها را بدون پیش زمینه کافی دانست، وی حضور جنگ ویرانگری را که اروپا را به قحطی و ویرانی کشید، در این اثر کمرنگ عنوان کرد. این منتقد افزود: لطافت های اثر اجازه خودنمایی به خشونت جنگ را نمیدهد.

نادر عزیزی نیک در این زمینه گفت: روح حاکم بر داستان، به طور کلی جنگ را نفی میکند و عواقب شوم آن را نشان میدهد. نویسنده ادعا میکند که همه آدم ها دارای عواطف و احساسات مشترکی هستند و به همین دلیل نباید رو در روی یکدیگر بایستند. 

مجتبی شاکری، در مورد انتخاب زاویه دید در این اثر گفت: به نظر میرسد زاویه دید سوم شخص باشد، اما نویسنده از حدود آن عدول کرده است. ضمن آنکه بهره کافی نیز از این زاویه دید نبرده است. همچنین مشاهده میکنیم همه صحنه ها و حوادث با دید پییر نوجوان بررسی میشود در عین حال با نثر و زبان خاص پییر داستان روایت میشود. در حالیکه داستان از زبان او نقل نمیشود.

سهیلا عبدالحسینی در مورد شخصیت پردازی قهرمان اثر گفت: در مجموع نمیتوان شخصیت منفی در رمان «کودک،سرباز و دریا» مشاهده کرد. رمان پر از شخصیت های مثبت مانند آموزگار، دوستان پییر، مادر پییر میباشد. حتی سرباز آلمانی که قرار است دشمن باشد نیز رفتار و رویه ای دوستانه دارد. بنابراین جنگ با چه کسی یا کسانی در جریان است؟ مگر آنکه شخصیت منفی را همان پدیده جنگ بدانیم.

ذبیح ا... رحمانی در تکمیل گفته های خود اضافه کرد: اکنون که این کتاب را در فضایی آرام و در امنیت میخوانیم، بعضی از حوادث آن ساختگی به نظر میرسد. اما اگر کمی خود را به فضای جبهه و جنگ دهه شصت کشور خودمان نزدیک کنیم، میبینیم که حرکات و باورهای شخصیت های داستان قابل قبول است.